(1) Latar belakang sejarah Sarawak
1. Nama berasal nama Batang
Sarawak atau Sungai Sarawak.
2. Kewujudan manusia dijumpai
kira-kira 40 ribu tahun dahulu.
3. Buktinya ialah :
i. tinggalan tembikar
ii. kapak, pisau daripada
batu
iii. lukisan yang diconteng
pada dinding gua.
4. Negeri terawal diduduki
oleh manusia.
(2) Pertalian Sarawak dgn Kesultanan Brunei dan Sulu.
1. Ditadbir Kesultanan Brunei
sejak abad 15.
2. bahagikan Sarawak kpd unit
jajahan.
3. Setiap unit jajahan
ditadbir oleh seorang pembesar yang mempunyai kuasa autonomi.
4. Sungai Skrang ditadbir oleh
Syarif Sahap
5. Sungai Sarawak (Kuching)
ditadbir oleh Pangeran Mahkota.
(3) Masyarakat Sarawak
1. Terbahagi mengikut kawasan
penempatan :
i. persisiran pantai
ii. lembah sungai
iii. pedalaman dan tanah
tinggi.
2. Kawasan paling padat
penduduk ialah di dataran pantai, lembah sungai di barat Kuching dan
kawasan antara Sungai Kayan dengan Sungai Mukah.
(a) Masyarakat di persisiran pantai.
1. Orang Melayu duduki kawasan
Kuching, Simanggang, Sibu, Mukah, Oya, Saribas dan Tanjung Datu.
2. Orang Melanau duduki Lembah
Utara Rajang, Mukah, Oya dan Bintulu.
b) Masyarakat di Lembah sungai.
1. Orang Iban tinggal di
kawasan Sungai Saribas, Sungai Skrang, Sungai Batang Lupar dan Sungai
Rajang.
2. Orang Bidayuh tinggal di
Singgai, Sadong, Sungai Kayan.
3. Orang Kenyah tinggal di
kawasan Batang Baram, Ulu Batang, Rajah, Balui.
c) Masyarakat di pedalaman.
1. Orang Kelabit tinggal di
kawasan Lembah Terusan, Sungai Baram.
2. Orang Penan menduduki
kawasan Hutan Baram dan Sungai Rajang.
3. Orang Murut menduduki
kawasan kaki bukit dan gunung di utara Sarawak dan di kawasan Sungai
Trusan dan Limbang.
(3) Kegiatan sosiobudaya
a) Pendidikan.
1. Penduduk bumiputera
menerima pendidikan tidak formal dan formal.
2. Pendidikan tidak formal
melalui cerita lisan yang berkaitan amalan dan kepercayaan
turun-temurun spt cara berburu dan pungut hasil hutan.
3. Pendidikan formal berkaitan
agama yang dijalankan di masjid dan sekolah agama.
4. Pendidikan agama Islam –
membaca al-Quran dan menulis jawi diajar kepada etnik yang beragama
Islam.
5. Pendidikan berkaitan hukum
Islam spt cara melaksanakan ibadat diajar oleh guru al-Quran, imam dan
lebai.
b) Peraturan dan adat resam.
1. Bagi masyarakat beragama
Islam cara hidup dan adatnya berasaskan ajaran Islam,
2. Bagi masyarakat bukan
Islam, cara hidup berasaskan warisan turun-temurun
3. Masyarakat bumiputera
Sarawak mempunyai tuai rumah – bertanggungjawab menjaga keselamatan dan
keamanan
4. Tuai rumah selesaikan
masalah perkahwinan, perceraian, peraturan dan perayaan.
5. Dua upacara ditentukan
oleh tuai rumah :
i. tarikh Hari Gawai (pesta
menuai)
ii. tarikh perayaan
‘Beranyi’.
6. Orang Iban mempunyai
tradisi menyimpan pasu, gong dan tempayan yg dipanggil tajau.
7. Tajau diwarisi
turun-temurun, bernilai, dianggap suci dan dihormati.
8. Tajau berfungsi sebagai
harta simpanan dan diperoleh secara tukar barang.
9. Orang Kayan, Kelabit dan
Kenyah menindik telinga dan menggantung gelang-gelang timah atau
tembaga hingga cuping telinga menjadi lanjut.
10. Menindik telinga gambarkan
kecantikan.
11. Jenis anting-anting yang
digunakan akan menggambarkan status yang berbeza.
12. Orang Kayan, Kelabit dan
Kenyah – amalan melukis tatu pada badan.
13. Orang Melayu Sarawak amalkan
peraturan adat resam berasaskan agama Islam.
14. Orang Iban, Bidayuh dan
Orang Ulu masih tinggal di rumah panjang.
15. Rumah panjang spt sebuah
perkampungan.
16. Tuai rumah menjaga keamanan
anak buah.
c) Kebudayaan.
1. Orang Melanau merayakan
perayaan Kaul.
2. Ciri-ciri perayaan Kaul :
i. Menjamu ipok yang
mengawal laut.
ii. Tujuan perayaan untuk
memperoleh hasil tangkapan yang memuaskan, selamat ketika di laut dan
mengelakkan penyakit.
iii. serahang yang diperbuat
daripada daun buluh dan daun nipah akan dimasukkan bertih, telur ayam,
pulut kuning, kirai (rokok daun) dan sirih.
iv. Serahang inilah yang
disediakan untuk menjamu ipok.
3. Orang Iban merayakan
perayaan Gawai (Pesta Menuai). :
i. Jenis Hari Gawai – Gawai
Burung, Gawai Batu, Gawai Kenyalang dan Gawai Antu
ii. Tarian Ngajat sebagai
tanda kesyukuran dalam pesta menuai padi.
4. Di kalangan orang Melayu
Sarawak, seni tradisi mereka dinamakan bergendang. :
i. hanya kaum lelaki yang
menari.
ii. Kaum perempuan bermain
gendang sambil menyanyi dan berpantun.
iii. meliputi permainan muzik,
nyanyian, pantun dan tarian.
d) Agama dan kepercayaan.
1. Iban, Murut, Kelabit,
Kenyah, Kayan dan Bisaya – amalkan kepercayaan animisme.
2. Orang Melanau yang bukan
beragama Islam percaya makhluk ghaib yang dipanggil ipok.
3 Orang Penan dikenali
sebagai Penan nomad :
i. amalkan hidup berpindah –
randah, apabila berlakunya kematian.
ii. Dilarang menetap kekal di
suatu tempat.
iii. Dilarang menebang pokok
besar dan melapangkan kawasan hutan.
Kepercayaan orang Iban :
i. apabila membuka
penempatan dan mendirikan rumah, kawasan tanah yg ingin didirikan rumah
perlu disemah terlebih dahulu.
ii. percaya kepada petanda
lain seperti bunyi burung ketupung dan burung beragai.
iii. Bunyi burung – dikatakan
petanda mereka tidak boleh mendirikan rumah di kawasan itu.
(4) Kegiatan ekonomi
a) Sara diri.
1. Menyara hidup dengan :
i. menanam padi huma atau
padi bukit
ii. jadi nelayan,
iii. pungut hasil hutan
iv. berniaga kecil-kecilan.
2. Orang Iban, Murut, Kenyah
dan Kayan di kawasan pedalaman menanam padi, berburu dan memungut hasil
hutan
3. Orang Penan di hulu Sungai
Baram dan Sungai Rajang – berburu binatang dengan menggunakan sumpitan.
4. Pekerjaaan orang Melayu :
i. menanam padi sawah dan
kelapa
ii. peniaga kecil-kecilan
iii. orang tengah dalam
perniagaan.
5. Kegiatan ekonomi orang
Melanau :
i. menanam padi sawah
ii. menjadi nelayan.
6. Kegiatan ekonomi orang
Bidayuh :
i. menanam padi huma
ii. jadi peladang.
7. Kegiatan ekonomi orang
Kelabit :
i. menanam padi sawah
ii. berburu
iii. pungut hasil hutan.
8. Penduduk di pedalaman
-pungut hasil hutan
b) Pertanian
1. Padi huma ditanam di tempat
tinggal etnik Iban, Bidayuh dan orang Ulu.
2. Padi sawah ditanam oleh
orang Kelabit. Terkenal dengan beras jenis bario.
3. Sagu diusahakan oleh orang
Melanau, :
i. sagu ini tumbuh di
kawasan berpaya
ii. Selepas 10 tahun sagu
boleh ditebang
iii. Ripo (isi dalam sagu)
dikeluarkan, dijemur hingga kering
iv. diproses sebelum dijadikan
tepung sagu yang dikenali sebagai lemantak.
4. Sarawak terkenal sebagai
pengeksport sagu.
5. Lada hitam oleh Kedayan dan
Murut
6. Sarawak pengeksport lada
hitam.
c) Perlombongan
1. Antimoni dan emas bahan
galian terpenting
2. Awalnya ditadbir oleh Datu
Patinggi Ali.
3. Kaum Bidayuh – kaum aktif
dalam kedua-dua perlombongan
4. Orang Cina di Bau, Paku dan
Bidi menjalankan kegiatan melombong emas.
d) Perdagangan
1. Kesultanan Melayu Melaka
pernah menjalin hubungan perdagangan dengan Sarawak.
2. Barangan Sarawak – lada
hitam, halia, kapur barus, sarang burung, emas, permata, ikan
3. Sarawak dikunjungi pedagang
Cina utk dapatkan lada hitam, kapur barus, emas, kayu cendana,
sumbu badak, telur penyu.
4. Pedagang Cina menjual
barangan besi, kaca dan pinggan mangkuk di Santubong.
5. Pedagang Cina, Arab, India
dan Kepulauan Melayu membawa barangan tembikar, sutera, barang logam,
kain, barang perhiasan
No comments:
Post a Comment